-
1 елга буе
поре́чье -
2 елга
сущ.1) река́, ре́чка || речно́йИдел елгасы — река́ Во́лга
сай сулы елга — мелково́дная река́
елга тамагы — у́стье реки́
тау елгасы — го́рная река́
ташкын елга — бу́рная река́
елга пароходчылыгы — речно́е парохо́дство
елга томаны — речно́й тума́н
елга балыклары — речны́е ры́бы
елга башыннан болгана — река́ мутне́ет от исто́ка
2) перен. река́ (об огромном количестве чего-л. текущего, движущегося)кан елгалары — ре́ки кро́ви
яшь елгасы — река́ слёз
кешеләр елгасы — людска́я река́
3) в знач. нареч. елгадай реко́йкүз яшьләре елгадай ага — слёзы теку́т реко́й
тормыш елгадай ага — жизнь течёт реко́й
•- елга арты
- елга артындагы
- елга буе
- елга коңгызы
- елга култыгы
- елга чыпчыгы
- елга юлы••елга булып — реко́й
-
3 лайлы
-
4 ел
сущ.1) год (род. п.; мн. ч. лет)үткән ел — про́шлый год; в про́шлом году́
киләсе ел — бу́дущий (наступа́ющий) год
туган ел — год рожде́ния
ай елы — лу́нный год
күп елга — на мно́гие го́ды, на мно́го лет
өч елда — за (в) три го́да; в тече́ние трёх лет
ел вакытлары — времена́ го́да
ел артыннан ел — год за го́дом
еллар үтү белән — по проше́ствии ря́да лет, с года́ми, со вре́менем
еллар үтә тора — го́ды иду́т (прохо́дят, летя́т)
уку елы — уче́бный год
сугыш еллары вакыйгалары — собы́тия вое́нных лет
утызынчы еллар — тридца́тые го́ды
елга (елына) бер — в год раз; за́ год (в тече́ние го́да) оди́н раз
елга (елына) ике уңыш алу — получа́ть два урожа́я за́ год
••ел елга охшамый (елы елга килми) — погов. год на́ год не прихо́дится
язгы бер көн ел ашата — посл. весе́нний день год ко́рмит
2) в сочет. с числ. колич.; соотв. тж. русскому -летний, -летиеузган ун ел эчендә — в тече́ние про́шлого десятиле́тия
утыз ел тыныч яшәү чоры — тридцатиле́тний пери́од ми́рной жи́зни
дүрт ел элек булган хәлләр — собы́тия четырёхлетней да́вности
3) вре́мя, сроксолдатка каралыр ел җитте — наступи́л срок призы́ва в солда́ты
елын тутырып кайту — верну́ться, отслужи́в срок
4) во́зраст, годелы туры килми — во́зраст не подхо́дит
5) мн. ч. го́ды пора́; годи́на высок.авыр еллар — тяжёлые го́ды
сынау еллары — годи́на испыта́ний
сугыш еллары — го́ды войны́
яшьлек елларында — в по́ру мо́лодости
•- ел ашы- ел әйләнә
- ел әйләнәсендә
- ел әйләнәсендәге
- ел буе
- ел буена
- елдан чыгу
- ел саен
- ел исәбе
- ел килеше
- ел тәүлеге
- еллар буе
- еллар буена
- елның килеше
- елы белән
- елы-елы белән
- елы килде
- елы килеште
- елын уздыру -
5 аркылы
I 1. прил.1) попере́чныйаркылы өрлек — попере́чная ба́лка
аркылы урам — попере́чная у́лица
аркылы сызыклар — попере́чные ли́нии
аркылы кисем — попере́чное сече́ние
аркылы бизәкле галстук — га́лстук с попере́чными узо́рами
2) в знач. нареч. аркылыга в попере́чинебуйга да, аркылыга да бер диярлек — почти́ одина́ково и в длину́, и в попере́чнике
3) в знач. сущ. аркылысы попере́чник, попере́чный разре́з; в попере́чнике, в попере́чном разре́зе (сече́нии)аркылысын үлчәү — изме́рить попере́чник
аркылысы да, буе да бертигез — у него́ и попере́чник, и длина́ одина́ковы; он одина́ков и в длину́, и в попере́чнике
2. нареч.чокырның аркылысы - дүрт, тирәнлеге өч метр — я́ма в попере́чнике - четы́ре, в глубину́ три ме́тра
1) обычно аркылыга поперёкбаланы диванга аркылы яткыру — уложи́ть ребёнка на дива́н поперёк
тау буйларын аркылыга сөрү — распа́хивать скло́ны гор поперёк
пыяла аркылыга ярылган — стекло́ тре́снуло поперёк
2) наперере́з ( чему)агымга аркылы йөзү — плыть наперере́з тече́нию
3) вширь; в ширину́аркылыга үлчәү — изме́рить в ширину́
елга аркылыга җәелгән — река́ разлила́сь вширь
аркылыга (аркылы) үсә башлаган шәһәр — го́род, кото́рый стал расти́ вширь
•- аркылы ату
- аркылы балта
- аркылы да торкылы
- аркылы кисеп чыгу
- аркылыга кисеп чыгу
- аркылы кисеп үтү
- аркылыга кисеп үтү
- аркылы кисү
- аркылыга кисү
- аркылы кичү
- аркылыга кичү
- аркылы пычкы
- аркылы сикерү
- аркылы ташлау
- аркылы чыгу
- аркылы чыгу урыны
- аркылы ыргыту
- аркылыга да, буйга да
- аркылыга үтү
- аркылыга узу
- аркылыга чыгу••аркылы җәелү — см. аркылыга җәелү
аркылыга җәелгән — ирон. разда́лся вширь прост. ( о толстом человеке)
аркылы сикерү — распоя́сываться/распоя́саться, разну́здываться/разнузда́ться (о самодурах, молодчиках и т. п.)
аркылы сызык — разг.; эвф. крест
аркылыга да, буйга да йөреп чыгу — см. аркылыга-буйга айкау 1), 3)
аркылы дан буйга әйләнеп чыгу — см. аркылыга-буйга айкау 1)-4)
аркылыдан буйга үтү (узу) — см. аркылыга-буйга 1), 3)
аркылысыннан көн (көн яктысы, күрше авыл) күренә — ирон. наскво́зь вида́ть (ви́дно, просве́чивает), че́рез него́... ви́дно (вида́ть) всё; прозра́чный (слишком тонко нарезанные ломтики, прозрачная материя, очень жидкий чай и т. п.)
- аркылы төшүаркылыга үсү — см. аркылыга җәелү 1), 2)
- аркылыга җәелү
- аркылы ятканны буйга алып салмау II послелог1) через (что-л., кого-л.)урам аркылы чыгу — переходи́ть че́рез у́лицу
ишек аркылы сөйләшү — разгова́ривать че́рез дверь
кеше аркылы бирү — переда́ть че́рез тре́тьего (челове́ка)
2) сквозь (что-л., кого-л.)карасы кәгазь аркылы үткән — черни́ла прошли́ сквозь бума́гу
томан аркылы күренми — сквозь тума́н не ви́дно
халык төркеме аркылы узу — пробира́ться сквозь толпу́
канау аркылы салынган такта — доска́, поло́женная поперёк кана́вы
телефон аркылы хәбәр итү — сообщи́ть по телефо́ну
5) посре́дством (чего-л.), при посре́дстве, че́рез; чрез книжн.; путём (чего) (установить связь с кем, чем); по ли́нии (чего, чьей)чагыштыру аркылы аңлау — постига́ть посре́дством (путём) сравне́ния
См. также в других словарях:
порт — Суднолар, кораблар туктау йөк төяү яки бушату, суднолар ремонтлау өчен махсус җиһазланган урын. Шундый урыны булган диңгез, зур күл яки зур елга буе шәһәре … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
комаяк — диал. Елга буендагы вак, чиста ком; комлы яр буе … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
чыгу — 1. Кайдан да булса китү, ул урынны калдыру. Барган юлдан, юнәлештән читкә китү, күчү, юлын үзгәртү 2. Кая да булса килү, килеп басу, килеп күренү саф алдына ч. . Кайсы да булса якка карау, юнәлгән булу бакчага чыга торган тәрәзә 3. Берәр урында… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге